Monterskie żetony telefoniczne z okręgu łódzkiego

Bartłomiej Czyżewski2 Komentarze

Myślę, że chyba każdy kto zajmuje się w Polsce zbieraniem monet w którymś momencie natrafiał na dawne żetony telefoniczne. Niektórzy na pewno mieli nawet okazję z nic korzystać i wrzucać do ulicznych automatów telefonicznych by do kogoś zadzwonić. Młodsi natomiast mogli na nie natrafić wśród monet z okresu przełomu ustrojowego. Wówczas to bowiem w połowie 1990 r. trafiły one do obiegu. Wbrew pozorom żetony telefoniczne w Polsce używane przez stosunkowo długi okres, przekraczający aż dekadę! Ostatecznie bowiem zostały wycofane z użycia we wrześniu 2001 r.

Tak więc polskie żetony telefoniczne znajdują się jako takiej powszechnej świadomości polskich numizmatyków, ale mało kto wie, że funkcjonowały także tzw. żetony testowe/monterskie.

Czytaj dalej →

Łódzkie żetony kasowe – Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A.

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Ostatnim (po Polskiej Kasie Opieki S.A. oraz Narodowym Banku Polskim), istniejącym do dzisiaj bankiem, który miał stosować wg katalogu Stanisława Bulkiewicza własne żetony w Łodzi jest Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A. Autor Monet zastępczych oraz znaków monetopodobnych Łodzi i okolic przypisał do tej instytucji dwa żetony kasowe – w kolorze białym oraz czarnym.

Źródło: WCN (aukcja 142178)
Czytaj dalej →

Łódzkie żetony kasowe – Narodowy Bank Polski

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Po Banku Polska Kasa Opieki S.A. Oddział w Łodzi (wpis tutaj), przyszła kolej na kolejną instytucję bankową – Narodowy Bank Polski. Na łamach Monet zastępczych oraz znaków monetopodobnych Łodzi i okolic Stanisław Bulkiewicz zawarł informację o dwóch żetonach, które miały funkcjonować w łódzkim oddziale tego banku.

Źródło: WCN (aukcja 142177)

W przeciwieństwie jednak do wcześniej opisanego żetonu z Banku PKO S.A. O/Łódź w przypadku tych numizmatów – jak widać zresztą na fotografii – brak jest na nich jakichkolwiek oznaczeń, które pozwalałyby na jednoznaczne przypisanie ich do Łodzi.

Czytaj dalej →

Łódzkie żetony kasowe – Bank Polska Kasa Opieki S.A. O/Łódź

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Stanisław Bulkiewicz w swoim opus magnum, poświęconym łódzkim żetonom wymienił m.in. żetony, wykorzystywane w bankach. Temat tych „numizmatów” intrygował mnie od dawna, gdyż część z nich nie posiadała żadnych oznaczeń, pozwalających na jednoznaczne przypisanie ich do Łodzi. Nurtowało mnie skąd autor w/w publikacji wziął informacje o ich pochodzeniu. Kilka lat temu podjąłem się próby rozgryzienia tego zagadnienia, jednak instytucje bankowe nie były wówczas specjalnie chętnie nastawione do jakiejkolwiek pomocy i współpracy. Szczęśliwie, wystarczyło odłożyć problem na kiedyś indziej i obecnie udało mi się zdobyć informacje odnoszące się do tych żetonów.

Na pierwszy ogień poszły żetony emitowane przez Bank Polska Kasa Opieki S.A., czyli dzisiejszy Bank Pekao S.A. Stanisław Bulkiewicz w swoim katalogu odnotował jedynie jeden żeton przy tej instytucji. W tym przypadku nie było też wątpliwości, że żetony te pochodzą z Łodzi.

Źródło: WCN (aukcja 142178)
Czytaj dalej →

Monety dominialne z Wusterhanse (Ostrowąsy, gm. Barwice)

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Ostrowąsy to niewielka miejscowość, znajdująca się w województwie zachodniopomorskim, w powiecie szczecineckim, w gminie Barwice. Wieś znalazła się w granicach Polski po 1945 r., wcześniej wchodziła w skład państwa pruskiego, a później Cesarstwa Niemieckiego. Wówczas wieś nosiła nazwę Wusterhanse. W leksykonie niemieckich miejscowości z 1913 r. można odnaleźć informację, że Wusterhanse stanowiła typ wsi określany jako „Dorf und Rittergut” (tłum. wieś i dobra rycerskie [tj. majątek ziemski]), i zamieszkiwało w niej 236 mieszkańców.

Źródło: Meyers Orts- und Verkehrs-Lexikon des Deutschen Reichs
Czytaj dalej →

Tajemniczy żeton #3 – marka narzędziowa z sześcioramiennymi gwiazdami, młotkiem i cyrklami

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Przygotowując ostatni wpis o łódzkich markach narzędziowych długo zastanawiałem się czy w jego treści zamieścić również numizmat, będący przedmiotem niniejszego wpisu. Żeton był bowiem oferowany kilka lat temu na Allegro jako pochodzący z Łodzi, jednak mimo podjętych przeze mnie starań, by wyjaśnić jego pochodzenia mam za duże wątpliwości, czy faktycznie można go przypisać do mojego rodzinnego miasta.

Czytaj dalej →

Łódzkie marki narzędziowe – katalog

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Marki narzędziowe stanowią bardzo specyficzny rodzaj pieniądza zastępczego. Nie stanowiły (i nadal nie stanowią, gdyż marki narzędziowe ciągle są używane) one substytutu oficjalnego pieniądza państwowego i nie pozwalały na opłacenie nim za zakup towarów lub usług, a jednak numizmaty te pełniły określone role zastępcze. Marki narzędziowe łączą bowiem funkcje żetonów zastawnych oraz znaków identyfikacyjnych. Z jednej strony bowiem pozwalają bowiem na pobranie narzędzi z zakładowej narzędziowni, z drugiej posiadają oznaczenia, umożliwiające określenie, do którego konkretnego pracownika dana marka jest przypisana. Marki narzędziowe co do zasady posiadały wybite na nich oznaczenia danego zakładu, w którym były używane (często w formie skrótu lub graficznego logotypu) oraz numer przypisany do danego pracownika. Ich charakterystyczną cechą jest także otwór, pozwalający na zawieszenie marki na gwoździu lub haczyku w miejsce pobranego narzędzia.

Temat łódzkich marek narzędziowych do tej pory w zasadzie nie był podejmowany przez numizmatyków. Nawet sam Stanisław Bulkiewicz, autor jedynego do tej pory kompleksowego opracowania łódzkich żetonów i monet zastępczych, w zasadzie pominął te numizmaty, określając nieco pogardliwie, że „nie wszystko jest złotem co się świeci, tak również nie każda blaszka jest monetą” (S. Bulkiewicz, Monety zastępcze oraz znaki monetopodobne Łodzi i okolic, Łódź-Piła 1998, str. 77), i prezentując zaledwie kilka ich przykładów. Zatem niniejszy katalog to w istocie pierwsza próba pełnego opracowania tego tematu i zebrania wszystkich znanych marek narzędziowych z Łodzi. Katalog ma zdecydowanie charakter otwarty i nieukończony – w Łodzi na przestrzeni lat istniały tysiące fabryk, zakładów, przedsiębiorstw i innych punktów, w których mogły być używane marki narzędziowe. Dlatego też:

jeżeli ktoś posiada wiedzę o łódzkich markach narzędziowych niewymienionych w poniższym opracowaniu lub określonych jako „niezidentyfikowane”, bardzo proszę o kontakt.

Czytaj dalej →

Marka narzędziowa z Teatru Wielkiego w Łodzi

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Jednym z bardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych budynków w Łodzi jest niewątpliwie siedziba tamtejszego Teatru Wielkiego. Rozpoczęcie budowy miało miejsce w 1949 r. i zakończyło się dopiero 17 lat później. Oficjalne otwarcie odbyło się w dniu 19 stycznia 1967 r., a inauguracji budynku towarzyszyły wystawiane dzień po dniu aż cztery przedstawienia operowe. Wybudowany w socrealistycznym stylu gmach do dzisiaj jest siedzibą Teatru Wielkiego w Łodzi.

Źródło: Dziennik Łódzki z 20.01.1967 r., nr 16, str. 1

Jaki jednak związek może mieć jedna z najbardziej znanych i cenionych łódzkich (i polskich też) scen z pieniądzem zastępczym? Otóż, jak się okazuje, na terenie Teatru Wielkiego w Łodzi w użyciu były, a być może i nadal są, marki narzędziowe.

Czytaj dalej →

Bydgoski żeton brakteatowy z 2003 r.

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Numizmatyczna historia Bydgoszczy sięga 1346 r. kiedy to król Kazimierz III Wielki nadał miastu przywilej lokacyjny, w którym zapisano prawo do bicia monety pospolitej. Nie ma pewności, czy miasto skorzystało z tego uprawnienia, jednak niektórzy badacze przywołują istnienie monety z napisem „MONETA BIDGOSK”, jak również brakteatów guziczkowych z literą „B”, które mogą o tym świadczyć. Nie ma już natomiast żadnych wątpliwości, że mennica w Bydgoszczy działała i wybijała monety w okresie od 1594 r. do 1688 r.

Jedną z instytucji zajmujących się bydgoską menniczą przeszłością jest tamtejsze Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, posiadające od 1966 r. Dział Numizmatyki. W zbiorach muzealnych znajdują się nie tylko monety pochodzące z mennicy bydgoskiej, ale z całej Polski, jak również banknoty oraz medale pamiątkowe i okolicznościowe.

Czytaj dalej →

Żetony pamiątkowe z XXXII. Ogólnopolskiej Giełdy Rzeczy Dawnych i Osobliwości w Łodzi z 2017 r.

Bartłomiej CzyżewskiDodaj komentarz

Ogólnopolska Giełda Rzeczy Dawnych i Osobliwości organizowana jest w Łodzi już od kilkudziesięciu lat i na stałe wpisała się już do kolekcjonerskiego kalendarza. Pierwszy raz wybrałem się na tę imprezę chyba jeszcze w czasach licealnych, na pewno była ona wówczas jeszcze organizowana wewnątrz Hali Sportowej MOSiR. Oczywiście z różnych przyczyn nie zawsze udaje mi się dotrzeć na każdą edycję, m.in. nie dałem rady wziąć udziału w giełdzie zorganizowanej w dniach 25-26 listopada 2017 r. Ostatecznie nie było tego złego, bo szukając na początku 2018 r. informacji o dacie kolejnej edycji natrafiłem na taką grafikę:

Źródło: Mennica Mazowiecka (obecnie grafiki nie ma już na stronie www)

Muszę przyznać, ze mocno mnie ona wówczas zaskoczyła, gdyż nic a nic nie słyszałem o jakichkolwiek planach wybijania podczas Giełdy okolicznościowych żetonów, jednak jak się okazało na stronie internetowej Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego w dziale „Aktualności” faktycznie wisiała zapowiedź, w której podkreślono, że na stoisku PTN-u będzie można wziąć udział w konkursie wiedzy numizmatycznej oraz „po raz pierwszy w Łodzi wyemitujemy pamiątkowy żeton”.

Czytaj dalej →